Wieś Korzkiew, której nazwę słynny XIX-wieczny badacz, dr Stanisław Tomkowicz, wywodzi od staropolskiego określenia drewnianej łyżki, tudzież warząchwi, na podstawie podobieństwa cypla uformowanego przez meander rzeki Korzkiewki do takiej właśnie łyżki, wzmiankowana jest już w XIV w. Dziedzice z położonych w pobliżu Przybysławic sprzedali „montem qui dicitur in vulgari Korzkyew” (górę zwaną pospolitym imieniem Korzkyew) niejakiemu Janowi „haeres de Srokomlya” (który posługiwał się jednym z najstarszych polskich herbów – Syrokomla). Życiorys kolejnego dziedzica Korzkwi, wzmiankowanego w roku 1389 rycerza imieniem Zaklika de Corzekwa, był pełen przygód, zaś jego syn, piastujący godność krakowskiego podsędka, wziął udział w zwycięskiej dla zjednoczonych sił polsko-litewskich bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku, o czym wspominają kronikarze. Najprawdopodobniej to właśnie Zaklika wzniósł pierwszy zamek w formie mieszkalnej baszty. Jednak pod koniec XV w. jego potomkowie sprzedali go zamożnej rodzinie mieszczańskiej z Krakowa, nazwiskiem Krupek. Z kolei pod koniec kolejnego stulecia mieszkańcy zamku byli świadkami bitwy stoczonej między siłami arcyksięcia Maksymiliana Habsburga, pretendenta do tronu polskiego, a siłami potężnego rodu Zamojskich. Następnie zamek kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk. Jego właścicielami były kolejno rody Ługowskich, Zborowskich i Jordanów (u których gościł ówczesny monarcha, August II Sas), a pod koniec XVIII w. rodzina Wodzickich. Za czasów Ługowskich gotycka część mieszkalna została powiększona, dobudowano także piękną renesansową attykę, tworząc rodzinną siedzibę, którą Tomkowicz określi w 1912 r. jako „rodzaj manoiru z XVI w.” Wtedy powstał także budyneczek bramy wjezdnej, zaś w 1720 wzbogacił się on o loggię. W wyniku rozbioru Polski pod koniec XVIII w. Korzkiew znalazła się w imperium rosyjskim, mimo iż niedaleki Kraków leżał w zaborze austriackim.  W 1863 r. w okolicy stoczono kilka bitew w ramach Powstania Styczniowego.  Ze względu na pogarszający się stan średniowiecznej budowli Wodziccy wybudowali wspomniany wcześniej drewniany dwór, do którego się przenieśli. To także im zawdzięczamy park w stylu angielskim. W kolejnych latach niezamieszkany zamek popadł w coraz większą ruinę. Pod koniec lat 60 XX w. przeprowadzono w nim badania architektoniczne. Obecne wysiłki renowacyjne podjęte przez Jerzego Donimirskiego prowadzone są w oparciu o historyczno-architektoniczne prace zespołu Waldemara Niewaldy. Dalsze informacje, szkice i plany można znaleźć na stronie: www.korzkiew.pl.

Położenie

Zamek w Korzkwi jest malowniczo położony na skalistym wzgórzu wznoszącym się nad rzeką Korzkiewką. Oddalony jest on zaledwie o 13 km od dawnego królewskiego stołecznego miasta Krakowa. Choć w tym regionie znajduje się całkiem sporo dawnych budowli obronnych, korzkiewska warownia jest bez wątpienia niezwykła. Należy ona do liczącej siedemnaście średniowiecznych zamków grupy zwanej dość poetycko Szlakiem Orlich Gniazd. Leżą one w krainie geograficznej, jaką jest Jura Krakowsko-Częstochowska, a powstały w większości w XIV w., czyli za panowania króla Kazimierza Wielkiego. Niektóre z nich wzniesiono na miejscu dawnych grodów ziemno-drewnianych. Przykładem może być tu imponująca bryła zamku Lipowiec, niegdyś będącego siedzibą biskupów krakowskich. Inne powstały w latach późniejszych, jak choćby Ogrodzieniec, do którego budowy użyto wapiennych skał z okolicy i który do dziś budzi ogólny zachwyt. Wszystkie zamki na Szlaku Orlich Gniazd strzegły północno-zachodnich granic ziem Królestwa Polskiego.

Zamek dziś

Prawie wszystkie te zamki zachowały się do dziś w formie ruin. Wyjątek stanowi tu warta odwiedzenia pobliska Pieskowa Skała, która jest teraz siedzibą filii Muzeum Zamku Królewskiego na Wawelu. Historia zamku w Korzkwi, pokrótce zaprezentowana poniżej, świetnie odzwierciedla zawirowania dziejów Polski. Obecnie wysiłkiem potomka dawnych właścicieli zamek jest w odbudowie. Architekt Jerzy Donimirski, bo o nim mowa, wykupił ruiny zamku wraz z parkiem w roku 1997 i od tamtej pory realizuje bardzo ambitny program remontu i adaptacji tego zabytku. Zgromadziwszy wokół siebie zespół ekspertów z typową dla polskiej szlachty fantazją rozpoczął przekształcanie zamku w luksusowy hotel wraz z salami bankietowymi. Część hotelowa mieści się w piętnastowiecznej wieży bramnej i składa się z czterech komnat. Sale bankietowe zaś znajdują się w gotycko-renesansowej części mieszkalnej zamku i stanowią niezwykłą oprawę dla wszelkiego rodzaju spotkań czy imprez. Nic więc dziwnego, że cieszą się szczególną popularnością, jeśli chodzi o organizację przyjęć weselnych. W dalszych plany odbudowy przewidziane jest odtworzenie jeszcze jednej narożnej baszty, przywrócenie ciągłości murów obronnych, a także odbudowanie dawnego dworu drewnianego wraz z zabudowaniami dworskimi (karczma i browar) oraz stawami, które niegdyś były częścią XIX-wiecznego parku u stóp zamku. Całość założenia ma funkcjonować jako Korzkiewski Park Kulturowy.

Marta A. Urbańska